فرمول شیمیایی: هیدروکسید فلورید سیلیکات آلومینیومAl2Sio4(F,OH)3
رده: سیلیکات ها
زیر رده: سنو سیلیکات ها
کاربرد: در جواهر سنگها و ویژگیهای بصری آن در صنایع مفید هستند.
توپاز نوعی جواهر سنگ متداول است که در جواهر آلات مورد استفاده قرار می گیرد. رنگ متداول آن قهوه ای طلایی تا زرد است اما بدلیل این نوع رنگها سیترین که نوعی کانی کم ارزش است با نام توپاز فروخته می شود. توپاز آبی رنگ که غالبا با زمرد نیلگون اشتباه گرفته می شود به ندرت در طبیعت یافت می شود و با تاباندن و سپس حرارت بلورها ایجاد می شوند.توپاز سنگ تولد آبان ماه است.
ساختار هشت وجهی توپاز از یک آلومینیم در مرکز تشکیل شده است که بوسیله 4 اکسیژن احطه شده است. در بالا و پایین آلومینیوم یونهای فلورید و هیدروکسید قرار گرفته اند. رشته های هشت وجهی بوسیله چهار وجهی های سیلیکاتی متصل به هم نگاه داشته می شوند اما رشته های هشت وجهی هستند که به توپاز شکل بلوری می دهد. توپاز سخت ترین کانی سیلیکاته و یکی از سخت ترین کانی ها در طبیعت است. کلیواژ در این نوع کانی کامل است. توپازها بدلیل جلای بالا ، رنگهای جذاب و نیز بلورهای چد وجهی ، نمونه های جالبی از کانیها را بوجود می آورد.
ویژگی های فیزیکی:
رنگ: زرد، نارنجی، قرمز، آبی و سبز.
جلا: الماسی تا شیشه ای.
سیستم بلوری: ارتورهموبیک، 2/m
نمود بلوری این کانی از 2 منشور متفاوت تشکیل شده است که یک برش عرضی الماسی شکل گرد یا تیز ایجاد می کند. توپاز به صورت ماسیر و دانه ای یافت می شود. کلیراژ آن در ست کامل و نوع شکست آن صدفی است.
سختی: 8
گرانش ویژه : تقریبا 3/4 – 3/5 ( بیشتر از گرانش متوسط)
اثر خط: سفید
این کانی بیشتر در میناس گریاس ، برزیل، پاکستان ، سن دیه گو ، کالیفرنیا،کوههای اورال ، روسیه و مکزیک یافت می شود.
کانیهای همراه شامل کوارتز، تورمالین، میکا، بروکیت، کاستریت و فلوریت است.
سرگذشت توپاز:
تا پیش از رنسانس، در اروپا هر سنگ زرد رنگی را توپاز می نامیدند (سنگ پریدوت را هم یک نوع توپاز می‌دانستند(
توپاز ( TOPAZ ) از واژه توپازیوس که نام جزیره‌ای در دریای سرخ است گرفته شده و در زبان یونانی معنای جست و جو کردن می دهد.
این سنگ سمبل وقار و ابهت، و نشانه شادی و موفقیت است. مصری‌ها سنگ توپاز را سمبل خورشید می دانند. یونانی‌ها نیز معتقدند این سنگ به انسان نیرویی خاص می دهد و طلسم و جادو را باطل می کند. حتی در گذشته بر این باور بودند که اگر کسی این سنگ را همراه داشته باشد از نظرها دور می ماند. رومی‌ها اعتقاد داشتند که توپاز هوش و وفاداری را افزایش می دهد. به علاوه، آنان پودر این سنگ را در شربت حل می کردند و برای درمان خونریزی و آسم از آن استفاده می کرده‌اند. از پودر آن برای درمان و التیام سوختگی و زخم‌های شدید نیز بهره می برده‌اند. حتی در مواردی به عنوان پادزهر استفاده می شده است. توپاز در برزیل نشانه و سمبل دندان پزشکان است.
اسکار وایلد در یکی از کتاب‌های خود می گوید: من توپازهایی دارم به رنگ زرد، همسان چشم ببر؛ به صورتی چشم کبوتران و سبزی چشم گربه‌ها.توپاز به رنگهای زرد، قرمز مایل به قهوه‌ای، آبی روشن، صورتی متمایل به قرمز، و سبز روشن یافت می شود
مرغوب ترین رنگ توپاز صورتی است؛ اما در بین جواهر فروشان و مصرف کنندگان توپاز، رنگهای زرد و قهوه‌ای معروف تر و متداول تراست
.
اسید سولفوریک دشمن شماره یک توپاز است و آن را تخریب می کند. بنابراین توصیه می شود برای حفظ این سنگ و اصولاً تمام سنگ‌های قیمتی و نیز جواهرات از نگه داشتن آنها در کنار مواد شیمیایی به خصوص اسیدها پرهیز شود
.
معادن مهمی که امروزه سنگ توپاز از آنها استخراج می شود، در کشورهای سری لانکا، برزیل، مکزیک، آمریکا، برمه، استرالیا، ژاپن، روسیه و ایرلند شمالی قرار دارند. توپازهایی که از معادن ایرلند استخراج می شود اکثراً به رنگ آبی روشن است.
از معادن توپاز بلورهایی به وزن چندین کیلوگرم استخراج می شود. برای مثال، در سال 1965 کریستالی از توپاز آبی به وزن 100 کیلوگرم در اوکراین کشف شد که در نوع خود بی نظیر است. در موزه‌های مختلف از جمله موزه‌ای در واشنگتن، نگین‌های تراشیده شده‌ای از توپاز وجود دارد که در رنگها و وزن‌های مختلف چشم بیننده را خیره می کنند و او را به تحسین وا می دارند. گفتنی است یکی از جالب ترین و دیدنی ترین نقاط دنیا که انواع سنگ‌های رنگی نیمه قیمتی را می توان در آن تماشا کرد ایستگاه‌های مترو در شهر مسکو است. در این مراکز، دیوار ایستگاه‌ها به وسیله تابلوهایی بسیار زیبا از سنگ‌های استخراج شده از معادن روسیه تزیین شده‌اند.
توپازهای بی رنگ استخراجی را می توانند از طریق حرارت و با استفاده از مواد شیمیایی به رنگهای مختلف درآورند. یکی از جالب ترین توپازهای بی رنگ که مدت‌ها تصور می شد یک برلیان بسیار درشت است توپاز براگانزا
(BRAGANZA) به وزن 1640 قیراط است که جزو جواهرات سلطنتی محسوب می شود و در تاج پادشاهی کشور پرتغال قرار دارد.
نگین‌های تراشیده از توپاز معمولاً به شکل تراش زمرد است. بلورهای ناپاک توپاز را به صورت کاپوشن (تراش بیضی بدون وجه) و توپاز بی رنگ را به صورت بریل تراش می دهند.
در طبیعت کانیهای دیگری وجود دارند که تراش داده شدهِ آنها در ظاهر به شکل توپاز است؛ از جمله سیترین، کریستوبریل، اکومارین، بریل طلایی و تورمالین
محل پیدایش: مکانهای مهم پیدایش توپاز در اتحاد جماهیر شوروی سابق در ناحیه نرشیسنگ سیبری و مورسینسک واقع در رشته کوههای اورال قرار دارد و در ایالات اومی و مینو ژاپن و نیز در سان لوئیس پوتوسی مکزیک یافت میشود. از سالها پیش برزیل منبع اصلی توپاز زرد رنگ بوده است.
این کانی درایران ، دربرخی ازرگه های پگماتیتی الوند ودرجزیره هرمزدیده میشود
منبع:
http://www.kimiastone.com
دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.