بیگ بنگ: باید این درس بزرگ را آموخت که صفحۀ کهکشانی ما، جهان ماورای آن را از دیده‌ها پنهان می کند. اگر می خواهید آنچه را که در آن سوی کهکشان ما نهفته است ببینید، به نور فروسرخ نیاز دارید تا جهان به رویتان پدیدار شود.
به گزارش بیگ بنگ، وقتی انسان با تلسکوپ‌های خود در قالب نور مرئی به کهکشان راه شیری نگاه می کند، شاید میلیاردها ستاره ببینید، اما ستاره‌های خیلی زیادی را هم در عین حال از دست می دهد. طول موج‌های مختلف می توانند جزئیات متعددی را که تنها با نور مرئی قابل رویت نیستند، نمایان کنند.
تصاویری با طول موج‌های مختلف از کهکشان آندرومدا.
چشم انسان فقط به بخش کوچکی از کل طیف الکترومغناطیسی حساس است. به همه ویژگی‌های جذب در پرتوهای گاما، ایکس و فروسرخ توجه کنید؛ این ویژگی‌ها از فضا به شکل بهتری قابل دید هستند. اگرچه اتمسفر برای نور مرئی خیلی شفاف است، اما نور ورودی ستارگان را به میزان قابل توجهی تحریف می کند.
ماهواره فرمی ناسا موفق به ساخت با کیفیت‌ترین نقشه از جهان شده است بدون مشاهدات فضایی از این قبیل، نمی توانستیم به این حجم از اطلاعات درباره جهان دست پیدا کنیم.
پرتوهای گاما: این نور پرانرژی از سیاهچاله‌ها، ستاره‌های نوترونی، انفجارهای نواختری و بقایای ابرنواختری نشات می گیرد.
پرتوهای ایکس: وقتی ماده به دلیل برخوردها با افزایش دما روبرو می شود؛ تراوش‌های ستاره به بیرون؛ رویدادهای فاجعه‌آمیز؛ شتاب از ستاره‌های نوترونی یا سیاهچاله‌ها؛ اینها مواردی هستند که در بروز این پرتو نقش دارند. داده‌های حاصل از رصدخانه پرتو ایکس چاندرای ناسا، ناحیه مرکزی راه شیری را نشان می دهد.
پرتوهای ایکس (آبی و بنفش) از گازهایی حکایت دارند که به واسطه انفجار ستاره‌ها و تراوش سیاهچاله غول‌پیکر کهکشان راه شیری به بیرون، دمایی به اندازه چند میلیون درجه پیدا کرده‌اند. قوی‌ترین منبع پرتوهای ایکس، سیاهچاله‌ها هستند.
این تصویر موزائیکی از رصدخانه سوئیفت ناسا، ستاره‌های داغِ تازه شکل گرفته در کهکشان آندرومدا را نشان می دهد. متاسفانه، به تصویر کشیدن کهکشان راه شیری خودمان از درون صفحه کهکشانی در قالب ِ نور فرابنفش مقدور نیست، زیرا گرد و غبار جلوی نور فرابنقش را می گیرد.
نور فرابنفش: نور فرابنفش میتواند ستاره‌های داغ و تازه شکل گرفته را نمایان سازد، اما کاربرد چندانی در نشان دادن کهکشان خودمان ندارد. میزان گرد و غبار بیش از حد زیاد است و نور فرابنفش را به عاملی بی‌فایده تبدیل می کند.
نور مرئی: نور مرئی چیزی است که ما در حالت عادی می بینیم. میلیاردها ستاره وجود دارد که گرد و غبارشان جلوی نور را می گیرد.
نور فروسرخ: کهکشان راه شیری حدود چهارصد میلیارد ستاره را در دل خود جای داده است و طول موج‌های فروسرخ بهترین گزینه برای مشاهده طیف کثیری از آن ستاره‌ها به شمار می رود. به کمک فروسرخ میتوان آن دسته از ستاره‌هایی را که قبلا بنا به دلایلی از دیده پنهان شده‌اند را دید.
در چشم‌انداز بالا، ناحیه مرکزی کهکشان راه شیری در چهار طول موج ِ مختلف نور به نمایش در آمده است؛ طول موج‌های بلندتر در قسمت بالایی قرار دارند. توجه داشته باشید که خطوط گرد و غبار و ستاره‌های پس زمینه، مرکز را در نور مرئی پنهان می کنند.
نخستین نقشه کامل آسمان در زیر که در پروژۀ ماهوارۀ پلانک تهیه شد، از چند منبع فراکهکشانی حکایت دارد که پس زمینه ریزموج کیهانی هم در ورای آن قرار دارد. مشکل اینجاست که انتشار ریزموج پیش زمینه‌ایِ ماده کهکشان خودمان قسمت اعظمی از آن را احاطه کرده است.
ریزموج: به امواج الکترومغناطیسی که طول موج آن‌ها کمتر از امواج رادیویی و بیشتر از امواج فروسرخ است، ریزموج گفته می‌شود. ریزموج‌ها بسادگی گرد و غبار داغ را نشان می دهد.
رادیو: امواج رادیویی کمترین انرژی الکترونها و گاز هیدروژن را نشان می دهند.
موقعیت مکانی انفجارهای رادیویی سریع در تصویر بالا می تواند در تصدیق منشا فراکهکشانی این اجرام نقش مثبت ایفا کند. باقیِ انتشارهای رادیویی، موقعیت منابع کهکشانی مثل الکترونها و گاز هیدروژنی را نشان می دهند.
سیاهچاله واقع در مرکز کهکشان راه شیری، جرمی برابر با تقریبا ۴ میلیون خورشید دارد. محققان با بهره‌گیری از داده‌های رادیویی می توانند تصویری از افق رویداد سیاهچاله تهیه نمایند. نمایی از کهکشان راه شیری با طول موج‌های مختلف، از وجود فازها و حالات مختلف برای ماده عادی حکایت دارد؛ بسیار فراتر از ستاره‌هایی که در قالب نور مرئی دیده‌ایم.
ترجمه: منصور نقی‌لو/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: forbes.com
دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.