از بین گوهرها و سنگهای گرانبها که در موزه ها، گوهر فروشی ها و نزد افراد وجود دارند، کمتر گوهری را می توان یافت که بر روی آن کار نشده باشد. به طور کلی از میان انواع سنگها و کانی های گرانبها فقط چند سنگ و کانی محدود وجود دارند که در شکل نخستین خود بدون تراش می توانند زیبایی و جذابیت خود را نشان دهند، وگرنه به طور کلی همه سنگها و کانی های گرانبها باید تراش داده شوند تا قابلیت خود را نشان دهند. البته در این جا صحبت روی کانی های گرانبها که به طور خود شکل در طبیعت پیدا می شوند، نیست. پاره ای از سنگهای نیمه قیمتی، گاه بر اثر تراش و هنر معماران دستی گوهرها آن چنان جذابیت و زیبایی پیدا می کنند که باور آنها از سنگ نخستین مشکل می نمایانند. شکل و اندازه طبیعی و ناخالصی هایی که همراه سنگها و کانی های گرانبها وجود دارد و چگونگی استخراج آنها ممکن است نمود واقعی و ارزش ذاتی و زیبایی طبیعی آنها را مخفی نگه دارد.
تراش سنگهای گرانبها به چند صورت انجام می پذیرد:
۱- تراش کابوشن دامله یا گنبدی: تراشی است به صورت نیم کره که با قاعده های دایره و یا بیضی انجام می شود و بیشترین کاربرد را جهت انگشتری دارد و در این طرح بیشترین مصرف را در ایران سنگهای عقیق و فیروزه دارا می باشند.
۲- تراش تخت: تراشی است که به صورت مسطح با ضخامتی بین ۱تا۳ میلیمتر در شکلهای مختلف دایره و بیضی و انواع چند ضلعی مثل مربع و مستطیل و … انجام می شود و کاربرد آن در انواع زیورآلات است و بیشترین مصرف آن از سنگ انیکس یا عقیق سیاه می باشد.
۳- تراش فست: تراش فست، تراشی می باشد که اصطلاحا در ایران آن را پخ زنی می گویند و مربوط است به سنگهای برلیان، مارکیز، فلامک، باگت، اوال و … انجام می گردد و با مثلثهای زیبا و درخشنده ای که در این طرحهها بر روی سنگها ایجاد می شود بیننده را به یاد هنر آینه کاری می اندازد.
۴- تراش فانتزی: تراش فانتزی تراشی است برگرفته شده از طرحهایی آشنای عموم مانند اشک، قلب، ماه، ستاره، خورشید و … که به شکلهای دفرمه و سلیقه ای هر هنرمند تراشنده انجام می شود و بیشترین مصرف آن به صورت گردنبند و گاه گوشواره مورد استفاده علاقه مندان قرار می گیرد و برای اینگونه طرحها از همه گونه سنگها با رنگهایی هماهنگ با موضوع تراش استفاده می شود.
۵- تراش هنری: تراش هنری شامل طرحهای پیچیده و پرکار می باشد که شامل گلها و تندیسها می شود و هنر تراشنده با اقتباس از طبیعت و یا طراحی نوین خود به شیوه های ابداعی در به کارگیری ابزار آلات در فرم های تراش آثار خود به وجود می آورد و همه گونه سنگهای قیمتی نسبت به نیاز سوژه هنرمند تراشنده مورد استفاده قرار می گیرد.
به همین سبب و علتهای بسیار دیگر نیاز است که سنگها و کانی های گرانبها تراش یابند و پرورده شوند. در این رهگذر گاه به کاستن و از بین بردن مقدار قابل توجهی از سنگ و کانی های گرانبها می شود. شکلی که باید هنگام تراش به یک قطعه سنگ و کانی داده شود. با توجه به خواص و شکل طبیعی آنها از نظر عرض و طول و ستبرا ویژگیهای ساختاری و بلورشناسی از یک سو و مسائلی چون بصری و قوانین نور و انعکاس و انکسار از سوی دیگر بستگی دارد. دو قطعه سنگ شفاف که دارای شکل و حجم یکسان می باشند درخشندگی یکی از آنها وقتی بیشتر خواهد بود که اشعه ای که به آن برخورد می کند کاملا شکسته و بازتابیده می شود. هر اندازه استعداد سنگ به انکسار و انعکاس نور توسط سطوح کوچک و بزرگ بیشتر باشد به همان اندازه آن سنگ درخشان تر و جذاب تر خواهد بود. زاویه هایی که هنگام تراش به گوهر می دهند برای سنگهای گوناگون متفاوت خواهد بود یکی از دلایلی که هر سنگ تراش خود را می طلبد از همین خصیت سرچشمه می گیرد. گاه ممکن است نمود یک قطعه الماس تراش نخورده خیلی متفاوت با یک قطعه یخ نباشد و یک قطعه زمرد طبیعی که از معدن بدست می آید نمای یک دانه کشمش سبز را داشته باشد.
یک هنرمند ماهر گوهر تراش که دارای ذوق هنری در تراش است، در اثر سالها کار و تجربه و دقت در امور و قوانین گوهرها می توانند با به کارگیری ذوق و هنر خود آن چنان تراشی به آنها بدهد که چشمان آدمی در حیرت مانند. یکی از بزرگترین سنگ تراشان ایرانی محمد نگینی است. بسیاری به او لقب احیا کننده هنر تراش سنگهای قیمتی را در دوران معاصر داده اند.
http://gsi.ir/
دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.