اینجا انگار سیاره‌ای گم شده است. بر اساس نظریه باید بین مریخ و مشتری سیاره‌ای در مدار باشد. تا کنون سیاره‌ای در آن جا یافته نشده است. اما در عوض تعداد بسیار زیادی اجرام خرد وجود دارد که به نام‌های سیارات خرد، سیارات صغار و سیارک‌ها موسوم‌اند. بعضی از این اجرام قطری به بزرگی ۸۰۰ کیلومتر دارند و برخی دیگر کمتر از ۱/۵ کیلومتر. سرس (Ceres) نخستین سیارکی بود که در سال ۱۸۰۱ کشف شد. سه تای بعدی (پالاس، جونو و وستا) در سال‌های ۱۸۰۲، ۱۸۰۴ و ۱۸۰۷ کشف شدند. عده‌ی سیارک‌های شناخته شده بالغ بر ده‌ها هزار می‌شود که بسیاری از آنها شکل‌های نامتعارفی دارند که می‌تواند نشان دهنده‌ی این باشد که ممکن است اجزا و قطعات سیاره‌ای باشند که بر اثر نیروی کشندی سیاره‌ی مشتری از هم پاشیده باشد.
سیارک‌ها به شکل‌های گوناگونی هستند. مانند دو سیارک زیر که یکی تقریباً کروی است و دیگری بیضی‌وار می‌باشد.
کشف نظری
چنان که در نجوم بسیار اتفاق می‌افتد، سیارک‌ها نخست در نظریه کشف شدند سپس در آسمان. این کشف بر قاعدهی بُد مبتنی بود که نام آن از یوهان الرت ـ بد منجم آلمانی گرفته شده است.
قاعدهی بُده:
الف ) سیارات را به ترتیب دوری از خورشید بنویسید.
ب) عدد چهار را زیر هر سیاره بنویسید.
ج) حاصل‌ضرب‌های ۳ ×۰، ۳×۱، ۳×۲ و غیره را به ترتیب در زیر هر سیاره بنویسید.
د) ستون‌های قائم را جمع کنید و حاصل را بر ۱۰ تقسیم کنید.
الف عطارد زهره زمین مریخ ؟ مشتری زحل
ب ۴ ۴ ۴ ۴ ۴ ۴ ۴
ج ۰ ۳ ۶ ۱۲ ۲۴ ۴۸ ۹۶
د ۰٫۴ ۰٫۷ ۱ ۱٫۶ ۲٫۸ ۵٫۲ ۱۰
فاصله‌ی واقعی سیارات تا خورشید (بر حسب واحد نجومی) ۰٫۳۹ ۰٫۷۲ ۱ ۱٫۵۲ ۲٫۸ ۵٫۲ ۹٫۵۴
مطابق این قاعده باید در فاصله‌ی ۸/۲ واحد نجومی از خورشید سیاره‌ای وجود داشته باشد. جستجوی منظم این “سیاره‌ی مفقود” در نوار منطقه البروج، که همه‌ی سیارات بر آن حرکت می‌کنند، به کشف تعداد زیادی سیارک انجامید.
نخستین سیارک سرس (نام رب‌النوع نگهبان سیسیل) در اول ژانویه‌ی ۱۸۰۱ به وسیله‌ی منجم ایتالیایی جوسپه پیاتزی کشف شد. فاصله‌ی آن از خورشید خیلی نزدیک به مقداری است که قاعدهی بد به دست می‌دهد.
وقتی که قاعدهی بد انتشار یافت (۱۷۷۲ میلادی) هنوز اورانوس، نپتون و پلوتون کشف نشده بودند. اورانوس اندک زمانی بعد کشف شد و معلوم شد که با قاعدهی بُد می‌خواند. اما نپتون و پلوتون به هیچ روی در این قاعده صدق نمی‌کنند.
نظریه‌ای که به “نظریه‌ی واهلش دینامیکی” موسوم است، توضیحی برای قاعدهی بد فراهم می‌آورد. بنابر این نظریه، سیارات پس از تکوین یافتن در مدارهای کاملاً متفاوتی با آن چه اکنون هست حرکت می‌کردند. مدار هر سیاره در پاسخ به نیروهای گرانشی همسایگانش تغییر کرد. و نتیجه‌ی این امر این شد که مدار سیارات از قاعدهی بد پیروی می‌کنند.
صخره‌های سرگردان
سیارک وستا در سال ۱۸۰۷ کشف شد.
مدارهای سیارک‌ها
اکثریت عظیم سیارک‌ها در مدارهایی قرار دارند بین مدارهای مریخ و مشتری. حضیض خورشیدی بعضی از سیارک‌ها در داخل مدار مریخ است.
صخره‌های سرگردان
سیارک‌های چندی وجود دارند که اوج خورشیدی‌شان فراتر از مدار مشتری است.
سیارک‌ها نیز همگی در مدارهایی مستقیم، یعنی در خلاف جهت حرکت عقربه‌های ساعت به دور خورشید می‌گردند.
دوره‌های تناوب سیارک‌ها
دوره‌های تناوب نجومی سیارک‌ها بسیار متفاوت است، حد پایین آنها ۲ سال و حد بالا برابر ۱۲ سال است. اما دوره‌های تناوب “ممنوع” نیز وجود دارند، بدین معنی که هیچ سیارکی نیست که دوره‌ی تناوب آن یک دوم، یک سوم و یک چهارم دوره‌ی تناوب مشتری باشد.
سیارک‌های برجیسی (Trojan)
برجیسی‌ها نامی است که به دو گروه سیارک داده شده است که همان مدار مشتری (برجیس) را می‌پیمایند. یک گروه ۶۰ درجه پیشاپیش مشتری و دیگری ۶۰ درجه به دنبال آن هستند.
سیارک‌ها از چه لحاظ مورد توجه هستند؟
توجه‌ی عمده‌ی ما به سیارک‌ها از بابت نزدیک‌شدن‌های آنها است به خورشید و زمین. ایکاروس که در ۱۹۴۹ کشف شد از هر جرم شناخته شده‌ی دیگری به خورشید نزدیکتر می‌شود.
چندین سیارک دیگر نیز اخیراً کشف شده‌اند که از فاصله‌ای کمتر از ۱۶ میلیون کیلومتر مدار زمین می‌‌گذرند. نزدیک‌ترین فاصله‌ی ثبت شده در ۱۸ مهرماه ۱۳۱۶ روی داد که سیارک کوچک هرمس از ۸۰۰ هزار کیلومتری زمین عبور کرد.
سیارک‌ها در بررسی حرکت اجرام سماوی دیگر مفید واقع می‌شوند.
صخره‌های سرگردان
سرس اولین سیارکی است که کشف شد، می‌بینید که اندازه‌ی آن از ماه زمین هم کوچک‌تر است
پیدایش سیارک ها
پیدایش سیارک‌ها به صورت زیر تبین شده است :
پیش‌سیاره‌ی بسیار پرجرم مشتری، بیشتر موادی را که در فضای بین مریخ و خودش قرار داشت را جذب کرد، آن چه باقی ماند فقط برای تشکیل چند جرم کوچک کفایت می‌کرد. بعدها یک یا چند جفت از این اجرام کوچک با یکدیگر برخورد کردند و بسیاری از سیارک‌ها و شهاب‌سنگ‌های امروزی را به وجود آورند.
نویسنده : الناز فطیرخورانی
https://article.tebyan.net
دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.