اجرام سرگردان: خرده سیارک‌ها

بین مدارهای دو سیاره‌ی بهرام و مشتری، هزاران خرده‌سنگ وجود دارند که دور خورشید می‌گردند. این سنگ‌های کوچک سیارات خرد یا سیارک‌ها نامیده شده‌اند. سیارک‌ها بسیار کوچک‌اند و اندازه‌های گوناگون دارند. نه شکل خاصی دارند و نه چندان پرجرم هستند. آن‌ها همانند سیب‌زمینی‌های سرگردانند.
حتی بزرگ‌ترین سیارک به قدری رنگ‌پریده است که با چشم قابل دیدن نیست و با تلسکوپ های کم و بیش بزرگ هم نمی‌توان بسیاری از آن‌ها را دید. از این‌رو اطلاعات ما در رابطه با آن‌ها کم است. اطلاعات مداری دقیق آن‌ها را نداریم و درباره‌ی شکل و اندازه‌ی آن‌ها تقریباً هیچ‌چیز نمی‌دانیم. اما این خرده‌ریزها با گردش در مدارشان دور تا دور آسمان زمین را طی می‌کنند و گاه پیش می‌آید که در مسیرشان در آسمان از مقابل یک ستاره رد شوند. این زمان پدیده‌ای شبیه کسوف (گرفت) برای آن ستاره دور دست اتفاق می‌افتد که به آن اختفای سیارکی می‌گوییم.
اختفاهای سیارکی مهم‌اند چون جزء معدود روش‌هایی اند که به منجمان امکان می‌دهند یک سیارک را به طور مستقیم بررسی کنند. هر داده‌ای که از رصد یک اختفا به دست آورید بسیار باارزش است حتی اگر داده شما ندیدن اختفا باشد.
منظومه‌ی شمسی در ابتدا دارای تخته‌سنگ‌های سیارک‌وار بوده که بیش‌تر آن‌ها روی هم انباشته شده وسیاره‌ها را به‌وجود آورده‌اند.
آن‌چه از آن باقی مانده سیارک‌ها هستند، که به صورت کمربندی بین مریخ و مشتری به گردش پرداخته‌اند. پایونیر۱۰ اولین کاوشگر فضایی بود که از کمربند سیارک‌ها عبور کرد و به سوی مشتری پیش رفت. بعضی از این اجرام قطری به بزرگی ۸۰۰ کیلومتر دارند و برخی دیگر کم تر از ۵/۱ کیلومتر هستند. سرس، نخستین سیارکی بود که در سال ۱۸۰۱ با قطری در حدود ۱۰۰۳ کیلومتر کشف شد. پالاس در سال ۱۸۰۲ با قطری معادل ۶۰۸ کیلومتر و وستا در سال ۱۸۰۷ با قطری برابر ۵۳۸ کیلومتر کشف شدند. نام را معمولا کاشف برمی گزیند. در آغاز نام‌های زنانه از اسطوره‌های یونان و روم انتخاب می‌شد. بعدها نام‌هایی از نمایش‌نامه‌های شکسپیر و اپراهای واگنر برگزیده شدند. بسیاری هم نام دوستان، سگ‌ها و گربه‌های خود را انتخاب می‌کردند. مانند هی‌جی‌ئیا ۴۰۵ کیلومتری و اوفروسین۳۷۰ کیلومتری.
عده‌ی سیارک‌های شناخته شده بالغ بر ده‌ها هزار می‌شود که بسیاری از آن‌ها شکل‌های نامتعارفی دارند که ممکن است اجزا و قطعات سیاره‌ای باشند که بر اثر نیروی جاذبه‌ی سیاره‌ی مشتری از هم پاشیده شده باشد.
حضیض، یعنی نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدار یک سیاره از خورشید. بعضی از سیارک‌ها مثل ارس، آلبرت و پروکیا در داخل مدار مریخ است و اوج، یعنی دورترین نقطه‌ی مدار یک سیاره از خورشید. بعضی از سیارک‌ها مثل هکتور،نستور و پاتروکلوس فراتر از مدار مشتری است.
سیارک‌ها نیز همگی مانند سیارات در مدارهایی مستقیم، یعنی در خلاف جهت حرکت عقربه‌های ساعت به دور خورشید می گردند. هزاران سیارک گروه تروژان حدود ۶۰ درجه دورتر از مشتری در مدار این سیاره به دور خورشید در گردش هستند.
گروهی از اخترشناسان آمریکایی و فرانسوی هم به تازگی شواهد رصدی جدیدی ارائه کرده‌اند که نشان می‌دهد منشا تروژان‌ها اصلاً کمربند کوییپر است که بعدها به مدار مشتری منتقل شده‌اند. اخترشناسان با تلسکوپ ده‌متری در هاوایی تنها تروژان دوتایی شناخته شده، یعنی پاترو کلوس را در پنج شب متوالی رصد کردند و توانستند نخستین محاسبات مستقیم چگالی سیارک‌های تروژان را انجام دهند. نتایج به دست آمده از این قرار است که این اجسام بیش‌تر از یخ آب و پوششی از مواد مخلوط به غبار تشکیل شده‌اند که این ترکیب اصلی همان اجسام کوچک کمربند کوییپر است.
http://www.hodhod.ir