در پی این برخورد آسمانی یک گودال به پهنای ۵۵ کیلومتر به نام دهانه ی موهاوی روی بهرام (مریخ) پدید آمد که بر پایه ی پژوهشی تازه، خاستگاه همه ی شهاب سنگ های بهرامی از گونه ی شرگوتیت (shergottite) یا سنگ آذرین بهرامی است که روی زمین یافته شده. بررسی این دهانه و این شهاب سنگ ها همچنین اسرار تازه ای درباره ی سن آن ها را نیز آشکار کرد.
استفانی ورنر، نویسنده ی اصلی این پژوهش که یک دانشمند سیاره شناس در دانشگاه اسلوی نروژ است به اسپیس دات کام گفت: «ما تلاش کردیم دلایل خوبی بیابیم که ما را به این باور برساند که [دهانه ی موهاوی] پنج میلیون ساله یا کمتر است. کسی چشمداشت ندارد که دهانه ای به این بزرگی همین تازگی پدید آمده باشد، دستکم از دید آماری.»
گروه ورنر نخست شگردی به نام “شمارش دهانه ها” را به کار بردند. در این روش، با شمردن دهانه های بزرگ و کوچک موجود در یک ناحیه ی ویژه، سن آن ناحیه برآورد می شود. هر چه دهانه های بزرگ بیشتر باشند، آن ناحیه احتمالا کهن تر است.
به گفته ی ورنر، آن ها با موشکافی های خود دریافتند که این دهانه در واقع پنج میلیون سال سن دارد. روی موادی که از دهانه ی موهاوی بیرون زده بودند نسبت به سطح پیرامون گودال اثر برخوردهای شهاب سنگی کمتری وجود دارد.
جنجال بر سر سن
بخش درونی دهانه ی موهاوی در عکسی که توسط
فضاپیمای مدارگرد شناسایی بهرام ناسا گرفته شده.
دانشمندان در بررسی هایی که به کمک مدارگردهای شناسایی بهرام ناسا و مارس اکسپرس سازمان فضایی اروپا روی کانی های دهانه ی موهاوی انجام داده اند همخوانی خوبی میان آن ها با شهابسنگ های شرگوتیت مشاهده کردند، زیرا هم شهاب سنگ های شرگوتیت و هم سطح دهانه دارای کانی‌های پیروکسین با فراوانی یکسان بودند.
با این حال این کشف به یک راز سِنی انجامید. شهابسنگ های شرگوتیت (که حدود ۷۵ درصد شهابسنگ های بهرامی یافته شده روی زمین را تشکیل می‌دهند) برخلاف خاستگاه هایشان جوان به نظر می رسند. در حالی که دشت پیرامون دهانه ی موهاوی ۴.۳ میلیارد سال سن دارد، باور بر این بود که شرگوتیت ها در زمانی میان ۱۵۰ و ۶۰۰ میلیون سال پیش بلوری (جامد) شدند. برطرف کردن این اختلاف گام بعدی گروه ورنر بود.
این پژوهش نشان می دهد که دانشمندان سن بلوری شدن شرگوتیت ها را به این دلیل کمتر از اندازه برآورد کرده اند که این سنگ ها در اثر رخدادهای گدازش، “بازسازی” شده بوده اند. به گفته ی پژوهشگران، برخوردهای شهابسنگی، فعالیت های زمین ساختی و فوران های آتشفشانی می توانسته اند به چنین چیزی بیانجامند. سنگی که در اثر گرما یا فرآیندهای زمین-شیمیایی شکسته است، اگر دوباره بازسازی شود می تواند بسیار جوان تر از سن واقعی‌اش به نظر آید.
ورنر می گوید: «پس احتمالا سن شرگوتیت ها چیزی نزدیک به ۴.۳ میلیارد سال است.» وی در ادامه می افزاید که این نتیجه گیری “برانگیزنده ترین” بخش پژوهش است: «بسیار جالب خواهد بود که ببینیم این نتیجه گیری در آینده چگونه مورد بحث و گفتگو قرار می گیرد.»
وجود زندگی؟
ورنر می افزاید که این منطقه جای بررسی های بیشتر را دارد، زیرا گرداگرد دهانه ی موهاوی را کانال هایی در بر گرفته که نشانگر وجود آب [در گذشته] هستند. در این جا دو دوره ی گوناگون زمین شناسی داریم: یکی با سنی کمتر از پنج میلیون سال، و دیگری با سنی احتمالا بیش از ۳.۳ میلیارد سال.
«بسیار جالب خواهد بود که ببینیم رویداد برخوردی [در اینجا] چگونه با در نظر گرفتن گونه های زیستی در روزگار آغاز زندگی بهرام جور در می‌آید.» ورنر با گفتن این جمله، می افزاید که روشن نیست برخورد یک سنگ آسمانی در منطقه ای پرآب، شانس پیدایش موجود زنده در بهرام را از بین می برده یا بر آن می افزوده.
به طور کلی، ورنر و همکارانش در پی آنند تا با مقایسه ی شمار دهانه ها با داده های کانی شناسی که از درون مدار سیاره گرد آمده، و با سنجش هایی که خودروهای کنجکاوی و فرصت ناسا از نزدیک بر روی سطح انجام می‌دهند، شیوه های سن یابی روی بهرام را بهبود بخشند.
این پژوهشگران بر آنند تا دهانه های بیشتری که خاستگاه شهابسنگ های بهرامی هستند را پیدا کنند، و امیدوارند که در آینده بتوانند با یک فضاپیما، نمونه هایی از سنگ و خاک این سیاره را به زمین آورند تا بتوانند بخشی از سطح سیاره ی سرخ را همین جا روی زمین بهتر بررسی کنند.
http://www.1star7sky.com
دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.