پیشینه و خاستگاه
با افزایش ذرات گردوغبار و دیگر سنگذرههای موجود در منظومهٔ شمسی؛ در بیش از ۴٫۵۵ میلیارد سال پیش که باعث ایجاد سیارک شده، کندریتها شکل گرفتند. این بدنههای کندریتیِ مادر متعلق به سیارکهای کوچک یا متوسطی هستند (و یا بودند) که هرگز پارهای از یک پیکر به اندازهٔ کافی بزرگ نبودهاند تا بتوانند ذوب شوند و ذرات آنها تمایز سیارهای را تحت تأثیر قرار دهد. زمانسنجی سِنی با استفاده از روش ۲۰۶Pb / 204Pb (استفاده از سرب با ایزوتوپ متفاوت)؛ یکی روشهای تاریخگذاری مطلق، تخمینزدهشده به ۴٬۵۶۶٫۶ ± ۱٫۰ ,[۷] که با دیگر کرونومترها سازگار است. نشانهٔ دیگری از سن کندریتها واقعیت وجود و فراوانی عناصر غیر فرّار در آنها؛ شبیه آنچه که در فضای خورشید و دیگر ستارگان در کهکشان ما یافت میشود، است.[۸] با آنکه سیارکهای کندریتی هرگز به اندازهٔ کافی؛ بر پایهٔ درجه حرارت درونی خود، گرم نشدهاند که ذوب گردند، بسیاری از آنها به دماهای به قدر کافی بالایی رسیدهاند که دگرگونیهای متامورفیسم را در درون خود تجربه کنند. منبع گرما احتمالاً انرژی ناشی از واپاشی رادیوایزوتوپهای کوتاه مدت (نیمهعمر کمتر از چند میلیون سال) بوده که در سیستمِ منظومهٔ شمسیِ تازهشکلگرفته وجود داشته؛ بهویژه آلومونیوم ۲۶ و آهن ۶۰، گرچه این گرما میتوانسته در اثر برخورد سیارکها نیز تولید شدهباشد. همچنین، بسیاری از سیارکهای کندریتی دارای مقدار قابل توجهی آب هستند، که این احتمالاً به دلیل وجود یخ همراه با مواد سنگی بودهاست. در نتیجه، بسیاری از کندریتها حاوی مواد معدنی آبدار، مانند رس شدهاند، که زمانی شکل گرفته که آب روی مواد سنگی در سیارک؛ در فرایندی که به عنوان دگرش یا تغییر آبی شناختهشده، تغییر میکند. علاوهبراین، تمام سیارکهای کندریتی در برخورد با دیگر سیارکها تحت تأثیر ضربه و شوک قرار گرفتهاند. این رویدادها موجب اثرگذاریهای فراوانی؛ از متراکمسازیِ ساده گرفته تا سنگسیمانی، رگهدار شدن، ذوب موضعی و شکلگیری مواد معدنی در فشار بالا شدهاست. در نهایت؛ نتیجهٔ خالص این فرایندهای ثانویهٔ حرارتی، آبی، و شوک ایناست که؛ تنها چند کندریتِ شناختهشده هستند که به همان صورت طبیعی و دستنخوردهٔ اصلیِ گردوغبار، کندرولها، و محتوایی که از آن شکل گرفته بودهاند، به همان صورت نگهداری شدهباشند.
ویژگیها
در میان اجزای موجود در کندریتها، ابهام چبود کندرولها از همه برجستهتر است؛ اشیاء کرویِ میلیمتر قامتی که به صورت قطرههایی آزاد، شناور، ذوب شده یا نیمه ذوب شده در فضا ایجاد شده. اکثر کندرولها از نظر مواد معدنی سیلیکات اولیوین و پریکسن غنی هستند. کندریتها همچنین شامل ترکیبات مقاومتی دیرگداز (شامل دربرداری غنی از کلسیم-آلومینیوم)؛ که از قدیمیترین اشیاء تشکیل شده در منظومه شمسی هستند، ذرات غنی از فلزهای (نیکل-آهن Fe-Ni) و سولفیدها و دانههای جدا شده از مواد معدنی سیلیکات هستند. باقی ماندهٔ کندریتها شامل گردوغبار ریزدانه (میکرومتر یا کوچکتر)؛ که ممکن است به صورت ماتریکس سنگ باشند، یا ممکن است حاوی ریمل یا مورتال در اطراف تککندرلها و غیرقابل انعطاف باشد. ذراتی که در این گردوغبار قرار دارند، دانههای پیشروندهای هستند که پیش از تشکیل سامانهٔ خورشیدی در جاهای دیگر کهکشان ساخته شده و ایجاد گردیدهاند. کندریت بافت، ترکیب و کانیشناسیِ متمایزی دارد و منشأ آنها همچنان موضوع بحث است.[۹] جامعهٔ علمی بهطور کلی میپذیرد که این حوزهها بواسطهٔ یک موج ضربهای که از طریق سیستم خورشیدی عبور میکند تشکیل شدهاست، اگر چه توافق کمی در مورد علت این موج شوک وجود دارد.[۱۰] مقالهای که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد، پیشنهاد کرد که؛ ناپایداری گرانشی دیسکهای گازی از سوی مشتری، موجضربهٰای با سرعت بیش از ۱۰ کیلومتر بر ثانیه ایجاد کرد که منجر به تشکیل کندرولها شد.[۱۱]
طبقهبندی کندریت
کندریتها براساس ویژگیهای کانیشناسی آنها،[۱۲] ترکیب کلی شیمیایی، و ترکیبات ایزوتوپهای اکسیژنی[۱۳] (جدول زیر) به در حدود ۱۵ گروه مجزا (طبقهبندی شهابسنگها) تقسیم شدهاند. گروههای مختلف کندریتی میتوانند در سیارکهای جداگانه، یا گروهی از سیارکهای مرتبط ایجاد شدهباشند. هر گروه کندریتی دارای ترکیبی متمایز از کندرولها؛ تنوع مقاومتی، ماتریکس (گردوغبار) و دیگر مواد و اندازهٔ مشخص ذره است. روشهای دیگر طبقهبندی کندریتها از جمله شامل: فرسایش[۱۴] و شوک[۱۵] میشود.
کندریتها همچنین میتوانند براساس نوع سنگشناسی خود طبقهبندی شوند؛ که درجهٔ دگردیسی (متامورفسیدی) که آنها با دگرگون شدن گرمایی یا آبی (با حضور آب) تغییر یافتهباشند (بین ۱ تا ۷ درجه). کندرولهایی که در یک کندریت به آنها درجهٔ “۳” اختصاص داده شده، آنهایی هستند که از این نظر تغییری پیدا نکردهاند. رقم بزرگتر نشاندهندهٔ افزایش دگرگونی حرارتی تا حداکثر ۷؛ جایی که کندرولها دیگر تخریب شدهاند، است. اعداد کمتر از ۳ به کندرولهایی که خوشههای آن با حضور آب تغییر کردهاست، تا ۱؛ جایی که کندرولها توسط این تغییر حذف گردیدهاند، داده میشود.
https://fa.wikipedia.org
دیدگاهها بسته شدهاند.