مواد معدنی همراه با کیمبرلیت ها

کیمبرلیت به سنگهای آذرین اولترامافیک غنی از پتاسیم گفته می شود که بیشتر
حاوی قطعاتی از سنگها وکانیهای پوسته ومانتل می باشد. کیمبرلیت ها اکثراً در پوسته ای قاره ای در نقاط پایدار غیر اورژنیک )بوجود آمده اند.انواع مهم کیمبرلیت ها در قاره آفریقا، کشورهای شوری سابق،آمریکا، وهندوستان پیدا شده اند.
کیمبرلیت ها را بر اساس میزان فراوانی کانیهای دیوپسیدCa,Mg(Sio3)2 فلوگوپیت،K(MG,Fe)3 کلسیت وپسرپانتین۳ si2o5(OH)4 (mg,Fe) به پنج گروه تقسیم می شوند.
بالا بودن میزان گازهای F,H2o,Co2 در ماگما موجب می شود که کیمبرلیت ها بیشتر حالت انفجاری پیدا نمایند.انفجار اگر در عمق زیاد رخ بدهد موجب تشکیل مجرایی قیف مانند می شود که اصطلاحاً به آن دیاترم(Diatreme) می گویند.هر دیاترم در عمق به یک دایک ودر سطح دهانه آتشفشانی ختم می شود. کیمبرلیت ها به دو صورت برشی وگدازه ای یافت می شوند. » نوع برشی که به نسبت فراوان است به صورت برش نفوذی وتوف دیده می شود. » نوع گدازه ای بصورت گدازه های بازالتی میکادار یافت می گردند. از ویژگی های کیمبرلیتها وجود زینولیت (xeotith) وزینوکرسیت(xenoncrysts) از جمله اکلوژیت،پریدوتیت ،کرانولیت،انواع گرونا، پیروکسن و فلوکوپیت است که از اعماق مختلف پوسته تا مانتل به همراه هم بالا آورده شده اند .از مطالعه این سنگها وکانی ها اطلاعات مهمی در زمینه پترولوی وژئوشیمی پوسته قاره ای ومانتل بالایی حاصل می شود،کانی های مهم زمینه سنگ عبارتند از:سرپانتین –فلوگوپیت،ترمولیت،کلسیت،منیتیت، آپاتیت،اولیوین-پیروکسن،نفلین والماس است. ماگمای کیمبرلیتی از ذوب بخشی پریدوتیت حاوی فلوگوپیت ودولومیت در مانتل بوجود می آید.مطالعه انکلوزیون های سیال الماس در منطقه ای از آفریقا نشان داده است که دمای تبلور الماس حدود ۱۱۰۰ وفشار حدود ۵۰ کیلوبار است .الماس به دو صورت همراه اکلوژیت و در زمینه سنگ یافت می شود .هر دو الماس در مانتل ودر اعماق زیاد متبلور می شوند وسپس توسط ماگما به سطح زمین منتقل می گردد. تمامی کیمبرلیت ها دارای الماس نیستند. ژرفا مهمترین فاکتور در تبلور الماس محسوب می گردد.با مطالعه وبررسی گرونا وپیروکسن های موجود در کیمبرلیت ها می توان شرایط تبلور وعمق تشکیل ماگما کیمبرلیتی را برآورد نمود. مثال: وجود دیوپسید کروم دار دلیل بر تبلور در فشار بسیار بالا است. بطور کلی اهمیت کیمبرلیت ها به خاطر وجود الماس ومطالعات پترولوژیکی قطعات سنگی وکانیی هایی است که بهمراه دارند.الماس همچنین بصورت پراکنده(disseminated) درزمینه سنگ دیده می شود،عیار الماس در کیمبرلیت ها۱/. تا ۶/. گرم در تن است.
منبع : www.geologist.epage.ir