آشنایی
به هنگام فعالیتهای آتشفشانی ، مواد مذاب (با دمای ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد) همراه با مقدار زیادی گاز ، بخار آب ، خاکستر و مواد جامد دیگر از دهانه آن خارج می‌شود. خروج مواد ممکن است به صورت آرام و تدریجی و یا به صورت فورانهای ناگهانی و توام با انفجار باشد. مواد مربوط به آتشفشان را به سه دسته جامد ، مایع و گاز تقسیم می‌کنند که در زیر آنها را بررسی می‌کنیم.
مواد جامد
در حین فعالیت آتشفشان ، مواد جامد مختلفی از دهانه آن خارج می‌شود که از نظر شکل، ابعاد و جنس مختلف‌اند. هر چند در حالت کلی ترکیب این مواد شبیه ترکیب ماگمایی است که از آتشفشان خارج می‌شوند، ولی در بعضی موارد ممکن است قطعاتی از دود کش آتشفشان در نتیجه انفجار کنده شده و به خارج پرتاب شود که در این حالت جنس آن با جنس گدازه‌ها متفاوت است. مواد جامد خارج شده از آتشفشان‌ها را به انواع مختلفی چون بمب‌های آتشفشانی ، لاپیلی‌ها ، شنها و خاکسترها تقسیم می‌شود.
بمب آتشفشانی
این اسم به قطعات بزرگی عنوان می‌شود که ابعاد آنها ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر است. شکل عمومی این بمب‌ها همانند دوک است که این حالت در نتیجه چرخش مواد خارج شده از آتشفشان ، که هنوز حالت خمیری دارند، بوجود می‌آید.
لاپیلی
ابعاد این مواد بین یک تا سه سانتیمتر متغیر است و در بعضی موارد ، به صورت لایه‌های ضخیم ، دامنه آتشفشان را می‌پوشانند.
شنها و خاکسترها
قطعات ریزتر آتشفشان به نام شن (قطعاتی که با چشم قابل رویت‌اند) و خاکستر آتشفشانی (مواد پودر مانند) نامیده می‌شوند. ترکیب کانی شناسی این اجسام متفاوت است و غالبا از فلدسپات ، لوسیت ، اوژیت ، منیتیت و نظایر آن تشکیل شده‌اند. خاکسترهای آتشفشانی در بعضی موارد ممکن است توسط باد ، تا فواصل طولانی از محل آتشفشان دور شوند. رسوب این مواد در حوضه‌های رسوبی مختلف ، توفانها را بوجود می‌آورد.
مواد مایع
مواد مذابی که از آتشفشان خارج می‌شود، همان بقایای ماگما است که گدازه گفته می‌شود، و مخلوط درهمی از سیلیکات‌های مختلف است. تفاوت اساسی گدازه و ماگمای درونی این است که گدازه به نسبت ماگما ، گاز و بخار آب کمتری دارد. همچنین ترکیب شیمیایی گدازه نسبت به ماگما یکنواخت تر است. گدازه‌ها را می‌توان به انواع اسیدی (ریولیتی)، متوسط (آندزیتی) و بازی (بازالتی) تقسیم کرد. دمای گدازه‌ها متفاوت و تا حدود ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد نیز اندازه گیری شده است. در نتیجه انجماد گدازه ، سنگ‌های آتشفشانی مختلف بوجود می‌آید که شکل عمومی آنها ممکن است به صورت لایه یا ورقه‌های نازک باشد. از جمله آنها می‌توان بازالت ، آندزیت ، داسیت و تراکیت را نام برد.
مواد گازی
در تمام مراحل آتشفشانی گازها و بخارات مختلفی از دهانه اصلی و شکاف‌های اطراف آتشفشانی خارج می‌شود. جنس این گازها معمولا 
است. بخار آب یکی از فراوانترین محصولات گازی آتشفشان‌ها است و در حالات مختلف ۶۰ تا ۹۰ درصد حجمی گازهای خارج شده را تشکیل می‌دهد. خروج گازها علاوه بر زمان فعالیت آتشفشان‌ها تا مدت‌ها پس از خاموش شدن نیز ادامه می‌یابد. دمای گازها در مقیاس وسیعی تغییر می‌کند و معمولا زیاد است. گازها را بسته به دما به سه دسته تقسیم می‌کنند.
- فومارول‌ها : که دمایشان بیش از ۱۸۰ درجه سانتی گراد است.
- سولفاتارها : که دمایی بین ۱۸۰ تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد دارند.
- موفت‌ها :دمایشان کمتر از ۱۰۰ درجه سانتی گراد است.http://daneshnameh.roshd.ir
دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.