این جهان از کجا آمده است؟
تا همین چند وقت پیش، فکر اینکه بتوانیم جواب این سؤال را از مشاهدات واقعی خود از جهان به دست آوریم، کاملا بیگانه بود؛ تا اینکه محاسبات علمی در قرن بیستم با تکیه بر نسبیت عام، فیزیک کوانتومی و نظریه بیگ بنگ در کنار مشاهدات کیهانی به کمک تلسکوپها و ماهوارهها موفق شد برای این معماها، جوابی قانعکننده پیدا کند و پیشبینیهای قابل اثباتی ارائه بدهد.
بیش از ۵۰ سال است شواهد علمی به ما نشان داده جهان هستی با انفجاری بزرگ آغاز شده است. جهان به این خاطر امروز در حال انبساط و خنک شدن و پر از سیارات، ستارهها و کهکشانها است چون در گذشته کوچکتر، داغتر، متراکمتر و یکدستتر بوده است. اگر به اولین لحظه ممکن و شروع همه چیز برگردیم، میتوانیم تصور کنیم تمام چیزهایی که امروز در جهان هستی میبینیم، روزی تنها در یک نقطه واحد متمرکز شده بودند: نقطه تکینگی (singularity) که فضا و زمان از آن زاده شده است.
یا حداقل این چیزی بود که تا همین چند وقت پیش فکر میکردیم داستان واقعی پیدایش جهان است؛ اینکه جهان همیشه به این شکل امروزی نبوده، بلکه میلیاردها سال پیش با انفجار بزرگی معروف به بیگ بنگ یا مهبانگ به وجود آمده است؛ اما امروز بسیار بیشتر از گذشته میدانیم و تصویری که از پیدایش جهان داریم، آنقدرها که بیگ بنگ ادعا میکرد، واضح نیست. این نظریه به خودی خود دیگر نمیتواند توصیف قانعکنندهای برای نقطه آغازین همه چیز باشد و نمیتوان گفت بیگ بنگ دقیقا مساوی با تولد فضا و زمان است؛ اما اگر بیگ بنگ واقعا نقطه شروع همه چیز نبود، چه بود؟ و پیش از این انفجار بزرگ، در فضا چه خبر بود؟
بیگ بنگ چیست
جهان ما چگونه پدید آمد؟ امروزه، اکثر دانشمندان، ستارهشناسان و کیهانشناسان معتقدند جهانی که میشناسیم، در اثر یک انفجار بزرگ پدید آمده است که نهتنها اکثریت ماده حاضر در جهان، بلکه قوانین فیزیکی حاکم بر کیهان را نیز ایجاد کرده است.
این نظریه، بیگ بنگ یا مهبانگ نام دارد و نزدیک به یک قرن است که بسیاری آن را بهعنوان توضیحی علمی برای پیدایش جهان پذیرفتهاند. این نظریه نشأت گرفته از این مشاهده است که کهکشانها با سرعت زیادی در تمام جهات در حال دور شدن از کهکشان ما هستند، گویی نیروی انفجاری و کهنی آنها را از خود میراند.
اصول این نظریه نسبتا ساده است. بهطور خلاصه، فرضیه بیگ بنگ میگوید تمام مواد فعلی و قدیمی در جهان همزمان با هم چیزی حدود ۱۳٫۸ میلیارد سال پیش ایجاد شدهاند. در این زمان، تمام ماده در گلولهی بسیار بسیار کوچکی (کمتر از یک میلیون میلیارد میلیاردیم اندازه یک اتم) با تراکم بینهایت و گرمای بینهایت شدید جمع شده بود که به آن نقطه تکینگی (singularity) میگویند.
تصور میشود که در چنین حالت بیش از حد متراکم و پرانرژی، چهار نیروی اصلی، یعنی گرانش، الکترومغناطیس و نیروهای هستهای قوی و ضعیف، بهصورت یک نیروی واحد کنار هم جمع شده بودند؛ اما نظریههای فعلی ما هنوز نتوانستهاند سازوکار یک نیروی واحد را توضیح دهند، چون نمیدانیم گرانش در مقیاس زیراتمی چگونه کار میکند.
دوره تکینگی که به آن پلانک (Planck) هم میگویند، از نقطه صفر تا حدود ۱۰ به توان منفی ۴۳ ثانیه بعد از بیگ بنگ ادامه داشت. از ۱۰ به توان منفی ۴۳ تا ۱۰ به توان منفی ۳۶ ثانیه، جهان به دمای انتقال میرسد و نیروهای بنیادی که امروز بر دنیا حکمفرما هستند، شروع به جدا شدن از همدیگر میکنند؛ ابتدا نیروی گرانش، بعد نیروی الکترومغناطیس و در آخر نیروهای هستهای قوی و ضعیف.
جهان رفتهرفته سردتر، متراکمتر و منبسطتر شد تا کوارکها و گلوئونها به هم بپیوندند و پروتونها و نوترونها تشکیل شوند. ۱۸۰ میلیون سال طول کشید تا اولین ستاره شکل بگیرد. ۴۰۰ میلیون سال بعد از بیگ بنگ، اولین کهکشان متولد شد. میلیاردها سال بعد از آن، ستارهها، کهکشانها و خوشههای کیهانی تشکیل شدند تا سرانجام کهکشان راه شیری و منظومه شمسی متولد شود. در واقع بیگ بنگ، ۱۳٫۸ میلیارد سال پیش به وقوع پیوست؛ اما تقریبا ۱۰ میلیارد سال طول کشید تا منظومه شمسی ایجاد شود. انفجار بیگ بنگ کسری از ثانیه بود؛ اما شکلگیری کهکشانها فرایندی میلیارد ساله.
دیدگاهها بسته شدهاند.