آن قسمت از فضا را که از میدان مغناطیس زمین متأثر است، مغناطو کره می‌نامند. در صورتی که عاملی بنام باد خورشیدی وجود نمی‌داشت، دامنه مغناطو کره زمین تا مسافتی معادل صد برابر شعاع زمین در فضا گسترش می‌یافت و کره عظیمی را به شعاع تقریبی ۱٫۲۰۰٫۰۰۰ کیلومتر در فضا ایجاد می‌نمود، ولی بادهای خورشیدی کره مزبور را دگرگون ساخت و آن قسمت از مغناطو کره زمین را که رو به خورشید واقع است به شعاع ۸ تا ۱۰ برابر شعاع زمین فشرده کرده است و جهت مقابل آن را به شکل دنباله طویلی در فضا پراکنده است. آزمایشهایی که اخیرا به عمل آمده نشان می‌دهد که دنباله حتی تا ۱۰۰۰ برابر شعاع زمین در فضا کشیده شده است.

آن قسمت از جبهه مغناطو کره زمین که با بادهای خورشیدی درگیر می‌شود و تحت تأثیر ضربات باد مزبور جذب می‌گردد. مغناطو خم نام دارد. سرعت باد خورشیدی پس از برخورد با مغناطو کره بطور ناگهانی خود ۴۰۰ کیلومتر در ثانیه به ۲۵۰ کیلومتر در ثانیه کاهش می‌یابد و انرژی رفته به ۵ تا ۱۰ برابر حالت عادی یعنی حدود چند میلیون کلوین فزونی می‌دهد. حد فاصل میان مغناطو خم و مغناطو مرز ناحیه‌ای است بنام مغناطوپوش که آشفتگی و بی نظمی خطوط میدان از ویژگیهای آن است.

توفانهای مغناطیسی

تغییرات باد خورشیدی دگرگونیهایی را در مغناطو کره موجب می‌شود و در میدان مغناطیسی زمین اثر می‌گذارد و پدیده‌ای به نام توفان مغناطیسی ایجاد می‌کند. موج ضربت ذرات خورشیدی که از زمان پیدایش مشعلها تا رسیدن به سطح زمین حدود دو روز راه هستند. ابرهای پلاسمای مغناطو کره را متراکم می‌کند و نیروی میدان مغناطیس زمین را یکباره فزونی می‌بخشد. این عملیات که مدت آن از چند دقیقه تجاوز نمی‌کند، آغاز ناگهانی توفان نامیده می‌شود، به دنبال آن نمود آغازین شروع می‌گردد که از ۳۰ دقیقه تا چند ساعت به درازا می‌کشد.

طی مرحله بعدی که نمود اصلی نام دارد، انرژی مغناطیسی آزاد می‌گردد و با پدید آوردن جریانهایی در مغناطو کره موجبات افت توان مغناطیسی زمین را به مدت چند ساعت تا یک روز فراهم می‌آورد و پس از آن طی چند روز به حال عادی باز می‌گردد. این قبیل توفانهای مغناطیسی معمولاً هر ۲۷ روز یک بار تکرار می‌گردد.

کمربندهای وان آلن

در مغناطو کره زمین ، منطقه در واقع ممنوعه‌ای وجود دارد که ذرات بسیار پر انرژی و باردار کیهانی در آن به دام می‌افتند. این منطقه که در سال ۱۹۵۸ به کمک سفینه‌های اکسپلورر ۱ و ۳ شناخته شده ، به افتخار کاشف آن ، دکتر جیمز وان آلن نامیده می‌شود. کمربندهای وان آلن که ذرات باردار را منعکس می‌سازند، از دو لایه جدا از هم تشکیل یافته‌اند. لایه درونی که نواری است به شعاع حدود ۱٫۵ برابر شعاع زمینی و لایه بیرونی به شعاع حدود ۵ برابر شعاع زمین می‌باشند، همانند کمربندهایی پیرامون سیاره ما را در برگرفته‌اند. مواد کمربند درونی در مقایسه با مواد کمربند بیرونی از پرورشها و الکترونهای پر انرژی متراکمتری تشکیل یافته است.

منبع:http://daneshnameh.roshd.ir