بیگ بنگ: اخترشناسان سیارۀ غول‌پیکری را یافته‌اند که به دور یک ستاره کوچک می چرخد. این سیاره به اندازه‌ای بزرگ است که نمی‌تواند به آن روشی که برای شکل‌گیری بیشتر سیاره‌ها تصور می شود، ساخته شده باشد.
c rejuvenated gas giant planet illustration spl
سیاره‌های غول‌پیکر در اطراف ستاره‌های کوچک، نایاب هستند.
“خوان کارلوس مورالس” از دانشگاه خودگردان بارسلونا به همراه همکارانش این سیاره که “GJ 3512 b” (گلیزه ۳۵۱۲ بی) نام دارد را با بهره از روشی به نام”سرعت شعاعی” یافتند. این ترفند بر پایه‌ی این واقعیت است که هر گاه سیاره‌ای به گرد ستاره‌ای می‌چرخد، آن ستاره هم به گونه‌ای در جای خود جابجا میشود که به اخترشناسان اجازه می‌دهد جرم و مدار سیاره را تعیین کنند.
پژوهشگران با بهره از رصدهای دو ساله‌ی برنامه‌ی پیمایش فراسیاره‌های “کارمنتس” در اسپانیا پی بردند که جرم این سیاره دستکم ۴۶ درصد جرم مشتری است و هر ۲۰۴ روز یک بار به دور ستارۀ میزبانش می‌چرخد. ستاره که یک کوتوله سرخ است تنها ۱۲ درصدِ جرم خورشید را دارد- چیزی حدود ۱۲۶ برابر مشتری و ۳۱ سال نوری با زمین فاصله دارد.
مورالس می‌گوید: «در نخستین رصدها، این دو با هم مانند دو ستاره دیده می‌شدند که به دور هم در چرخش بودند.» رصدهای بیشتر نشان داد که این جرم یک سیاره است، ولی سیاره‌ای که به گونه‌ی نامنتظره‌ای بزرگ بود. “گرگ لافلین” از دانشگاه ییل می‌گوید: «سیاره‌های غول‌پیکر به طور کلی سیاره‌های به نسبت کمیابی‌اند، ولی هر چه به سراغ ستارگان کم‌جرم‌تر و کم‌جرم‌تری می‌رویم، این سیاره‌ها از این هم کمیاب‌تر می‌شوند. فرآیندی که منجر به شکل‌گیری این سیاره‌ها میشود، هنوز بطور کامل شناخته نشده است.»
روش معمول ساخته شدن سیاره‌ها روشی به نام “برافزایش هسته” است. در این فرآیند، با توده شدن و انباشتگی غبار و سنگ‌ریزه‌های درون قرص آواری پیرامون یک ستاره، به آرامی هسته‌ی سیاره ساخته میشود و تا جایی رشد می‌کند که می‌تواند با نیروی گرانش خود، گازهایی را هم گرفته و برای خود جَوی بسازد. ولی هنگامی که مورالس و همکارانش برای GJ 3512 b شبیه‌سازی‌هایی انجام دادند دریافتند که این سیاره نمی‌توانسته در چنین فرآیندی پدید بیاید.
به گفته‌ی آنها این امکان هست که این سیاره در فرآیندی به نام “ناپایداری گرانشی” ساخته شده است. در این فرآیند، قرصی از گاز خودبخود می‌رُمبد و یکجا هستۀ یک سیاره را می‌سازد. مورالس می‌گوید: «این نخستین باری است که ما آشکارا سیاره‌ای را می‌بینیم که “ناپایداری گرانشی” تنها توضیح ممکن برای آن است.» این شاید بدین معناست که فرآیند سیاره‌زایی گوناگون‌تر از آنست که پنداشته می‌شد، و چه بسا سیاره‌های غول‌پیکری از این دست فراوان‌تر از آن باشند که در گذشته پیش‌بینی شده بود. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریه Science منتشر شده است.
سایت علمی بیگ بنگ / منبع: newscientist.com برگردان: ۱star7sky.com
دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.