سیارکها

اجرامی صخره ای با شکل کروی یا نامنظم ،با اندازه کوچکتر از سیاره وبدون جو که بیشتر در مدارهایی بیضوی بین مدار مریخ و مشتری وعموما”خارج از صفحه منظومه شمسی بدور خورشید می چرخند. سیارکهایی که به خورشید نزدیکترند از جنس صخره وسنگ (ترکیبات سیلیکاتی) وسیارکهای دورتر از ترکیبات کربنی هستند.اولین وبزرگترین سیارک کشف شده با ابعاد ۹۶۰*۹۳۰ کیلومتر در اولین شب آغاز قرن نوزدهم میلادی یک اختر شناس ایتالیایی توسط گیوسپه پیازی کشف گردید.او که در حال تهیه فهرستی از ستارگان بود متوجه این جسم غیر عادی شد. مشاهده های بعدی نشان داد که مدار آن میان مریخ و مشتری است و به خوبی با اعداد رابطه تیتوس- بود مطابقت دارد. این جسم را سرس (که اکنون در رده سیاره های کوتوله قرار گرفته است)نام نهادند. قطر سرس کم بود و نمی توانست یک سیاره واقعی به شمار آید. از این رو کاوشها ادامه یافت. اما به عوض یافتن یک سیاره واقعی، انبوهه ای از سیاره های کوچک یا سیارک کشف شد که بین مدار مریخ و مشتری در گردشند. تا کنون چندید هزار سیارک ردیابی شده و هر روز نیز تعداد جدیدی یافته می شوند.بیشتر سیارکها در فاصله ۲ تا۴ واحدنجومی ودر منطقه ای به نام کمربند اصلی سیارکی دور خورشید می چرخند.مجموع جرم تمام سیارکها در حدود ۳ تا ۳٫۶ ضربدر ده بتوان ۲۱ کیلوگرم می باشد که حدود ۵ درصد جرم ماه است.تصور براین است که حدود یک میلیون سیارک با قطر یک کیلومتر تا سیارکهای کوچکتر از سیاره کوتوله سرس در منظومه شمسی وجود داشته باشد.تاکنون ۱۶ سیارک با قطر بیش از ۲۴۰ کیلومتر کشف شده واحتمالا” ۲۵۰ عدد از سیارکها دارای قطری بیشتر از ۱۰۰ باشند.

علاوه بر کمربند اصلی که قسمت بیشتر سیارکها را درخود جای داده است سیارکها در مناطق دیگر منظومه هم یافت می شوند.

۱- سیارکهای نزدیک زمین که همان طور که از نامشان پیداست از نزدیکی زمین می گذرندوتا حدودی بسیارناچیز احتمال برخورد با زمین دارند.این سیارکها در سه زیر گروه جای دارند.الف-سیارکهای آمور ب-سیارکهای آپولو ج- سیارکهای آتن تاکنون ۵۰۰ عدد از چنین سیارکهایی کشف شده اند.

۲- سیارکهای تروجان که دارای مدار مشترک با سیاره مشتری بوده ودر زاویه ۶۰ درجه (از دید خورشید)در جلو یا عقب مشتری در یک مکان ثابت نسبت به مشتری وخورشید(نقاط لاگرانژی)٬ حول خورشید می چرخند.تاکنون حدود ۲۰۰ سیارک تروجان کشف شده است.

۳- سیارکهای centaur

۴- سیارکهای trans Neptunian

دوگروه آخر در نواحی بیرونی منظومه شمسی قرار داشته وباتوجه به ترکیبات یخ مانند ارتباط نزدیکی با دنباله دارها دارند.

سیارکها با توجه به ویژگیهای فیزیکی وسطحی به رده های زیر تقسیم شده اند.

۱- C : (Carbonaceous) بیشترین تعداد سیارکها از این رده می باشند.از ده درصد سیارکها در فاصله ۲/۲ واحد نجومی تا ۸۰ درصد آنها در فاصله ۳ واحد نجومی فراوانی آنها افزایش پیدا می کند.ضریب بازتاب سطحی آنها کمتر از ۵درصد (حتی کمتر از زغال سنگ) و مانند کندریتهای کربنی دارای طیفی صاف وبدون عارضه هستند.

۲- S :(Silicaceous) بیشتر سیارکها ناحیه درونی تر کمر بند سیارکی از این رده هستند.۶۰ درصد کل سیارکها در فاصله ۲٫۲ واحد نجومی ولی تنها ۱۵ درصد سیارکها در فاصله ۳ واحد نجومی از این رده هستند.ضریب بازتاب سطحی آنها بین ۱۵ تا ۲۵ درصد است وبه نظر می رسد که دارای ساختمانی فلزی واز نوع کندریتی باشند.رنگ آنها به قرمزی می گراید وسیارکهای بزرگ جونو وآسترا از آن رده به شمار می آیند.

۳- M :(metallic) با ضریب بازتاب نسبتا” بالا.تصور بر این است که اینها هسته فلزی سیارکهای بزرگتری بوده اند که بر اثر برخورد تکه تکه شده اند.سیارک شماره ۱۶ با نام سیچ تقریبا” بطور کامل از عناصر فلزی آهن ونیکل تشکیل شده است.

۴- E:(Enstatite) نسبتا” نادر بوده .ضریب بازتاب آن بالا گاهی بیشتر از ۴۰ درصد.به نظر می رسد که گونه ای از کندریت بوده که دارای انستاتیت (MgSiO3) هستند.

۵- D: ضریب بازتاب آنها کم ورنگ آنها نیز قرمز است.سطح آنها تا ۹۰ درصد از clay با مواد مگنتایت وغنی از کربن تشکیل شده است.بیشتر این سیارکها در فواصل دور از خورشید (شامل تروجانها) وتعداد اندکی نیز در کمربند اصلی سیارکی قرار دارند.بزرگترین سیارک این رده ۷۰۴ اینترمنیا نام دارد.

۶- A : تقریبا” بطور خالص از اولیوین تشکیل شده اند.

۷- P : تیره وقرمز رنگ هستند این رده مانند رده D می باشد.

۸- Q : گاهی برای سیارکهای نزدیک زمین NEA از این نام استفاده می شود.به نظر می رسد که از جنس کندریتی باشند.

۹- V : سطح صخره ای آنها Igneous می باشد.بسیار نادرهستند.سیارک وستا بزرگترین نمونه آن است.

۱۰- U : سیارکهایی که در رده بندیهای بالا قرار نمی گیرند.برای نمونه سیارک شماره ۲۲۰۱ دارای طیفی مخالف با تمام اجرام منظومه شمسی است.

در مورد شکل گیری سیارکها عقیده بر این است که آنها در همان منطقه کمربند اصلی شکل گرفته ودر واقع تکه های یک پیش سیاره درهمین منطقه بوده اند که گرانش سیاره مشتری مانع از سیاره شدن آن ودر نتیجه بوجود آمدن این تکه ها شده است.این وضعیت حدود ۱۰۰ میلیون سال بعد از شکل گیری خورشید ومنظومه شمسی رخ داده است.

برای کسب اطلاعات درباره سیارکها با دادن شماره رسمی آن در سایت زیر به آنها دسترسی پیدا خواهید کرد برای مثال با دادن شماره ۱ به اطلاعات موجود سیارک سرس دست پیدا خواهید کرد.

http://epmac.lpl.arizona.edu/

در سایت زیر فهرستی از سیارکهای با نورانیت بیشتر نسبت به بقیه آمده است.

http://www.jas.org.jo/ast.html

درسایت زیر فهرستی از سیارک ها آورده شده است

http://www.astro.com/swisseph/astlist.htm

در سایت زیر فهرستی از سیارکهایی که برای زمینیان خطر برخورد دارندآمده است

http://cfa-www.harvard.edu/iau/lists/Dangerous.html

در سایت زیر نامگذاری عوارض سطحی تعدادی از سیارکها آورده شده است:

http://planetarynames.wr.usgs.gov/jsp/SystemSearch2.jsp?System=Asteroid%20Belt

منبع: www.haftaseman.ir