از زمانی که ما انسان‌ها پی برده‌ایم که شهاب سنگ‌ها تکه سنگ‌هایی هستند که از آسمان سقوط می‌کنند، همواره آن‌ها را جمع آوری کرده‌ایم. گاهی اوقات، خوش آمدگویی ناخوشایندی در سیاره زمین با آن‌ها شده است و برخی بومی‌های خرافاتی به خاطر باورهای نادرست آن‌ها را تکه تکه و خرد کرده‌اند. در موارد دیگر و کاملاً برعکس، این سنگ‌های آسمانی مورد احترام بوده‌اند و حتی به عنوان خدایان پرستش می‌شدند. امروزه، ما می‌دانیم که آن‌ها نمونه‌هایی از دنیاهای دیگر هستند، تکه سنگ‌هایی که هم از سیارات دیگر و هم از شهاب‌واره‌ها جدا شده و با شتاب به سوی سیاره ما سقوط می‌کنند. ما ویژگی‌های منحصر به فرد آن‌ها را ارزش گذاری می‌کنیم و مشتاقیم ماجرای زندگی و سفر هر یک از آن‌ها را بدانیم. به علاوه، زیباییشان ما را شگفت زده می‌کند. به دلایلی از این دست است که به جست‌وجوی شهاب سنگ‌ها می‌رویم و آن‌ها را جمع آوری می‌کنیم.
عده‌ای معتقدند که جمع‌آوری شهاب‌سنگ‌ها باید مشمول قوانین و محدودیت‌های خاصی باشد. با این حال، جست‌وجو و مالکیت آن‌ها امری قانونی است. در مواقعی که شهاب سنگ‌ها در محدوده ملک شخصی افراد افتاده باشند، از لحاظ حقوقی شهاب سنگ به یابنده تعلق ندارد بلکه متعلق به صاحب زمینی است که شهاب سنگ در آن سقوط کرده است. به این دلیل، اگر می‌خواهیم در زمینی که دارای مالک است به دنبال شهاب سنگ بگردیم، باید از مالک زمین کسب اجازه کنیم.
بسیاری از افراد دوست دارند در مناطق آزاد در طبیعت که در مالکیت شخصی نیست به جست‌وجوی شهاب سنگ بپردازند. ولی باید احتیاط کرد، چون برای بعضی از این مناطق هم محدودیت‌هایی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به مناطق تفریحی، دشت، صحرا و بیابان اشاره کرد. در مورد شهاب سنگ‌هایی که در زمین‌های دولتی یافت می‌شوند اگرچه متعلق به دولت هستند اما طبق قوانین بین‌المللی که مؤسسه اسمیتسونین وضع کرده می‌تواند ادعای مالکیت آن‌ها را داشته باشد و نگهدای آن‌ها برای فرد یابنده جرم محسوب نمی‌شود. به طور کلی، پذیرفته شده است که جویندگان شهاب سنگ و مجموعه دارها می‌توانند روزانه تا یک کیلو و ۲۰۰گرم و سالانه تا ۱۲کیلوگرم برای اهداف غیرتجاری شهاب سنگ جمع‌آوری کنند.
این قوانین در همه کشورها یکسان نیست و در برخی کشورها قوانین سخت‌گیرانه‌تری حاکم است. درکشورهایی مثل نامیبیا، که منبع شهاب‌سنگ‌های معروف Gibeon است، صادرات شهابسنگ غیر قانونی است، اگرچه شهاب‌سنگ‌های نام برده به طور گسترده‌ای برای خرید و فروش در دسترس هستند. در استرالیا، بیشتر ایالت‌ها قوانینی دارند که شهاب‌سنگ‌ها را جزو اموال موزه‌های ایالتی در نظر می‌گیرند. در کشور کانادا مالکیت شهابسنگ حقی است که به مالک زمینی که شهابسنگ در آن یافت شده است داده می‌شود و او این اختیار را دارد که آن را بفروشد، ولی نمی‌تواند بدون مجوز آن را به خارج از کشور صادر کند. در سوییس و دانمارک همه شهاب‌سنگ‌های یافت شده متعلق به دولت هستند. دولت آرژانتین شهاب‌سنگ‌هایی که در چاکو یافت می‌شوند را متعلق به خود می‌داند و روی آن‌ها عوارض گمرکی تعیین می‌کند. در هند، مؤسسه زمین‌شناسی هند مالک همه شهاب‌سنگ‌های کشف شده است.
به نظر گیج کننده می‌آید؟ نتیجه ناخوشایند این همه قوانین محدودیت‌ساز چیزی نیست جز کمبود شهاب‌سنگ‌هایی که در بیشتر مناطق ممنوعه وجود دارند و نبود دسترسی به آن‌ها برای شناخت و مطالعه آن‌ها. درمورد فسیل‌ها هم این امر صادق است. در برخی موارد، محافظت از شهاب‌سنگ‌ها سرنوشت آن‌ها را این گونه رقم زده است که در همان جایی که سقوط کرده‌اند باقی بمانند و زنگ بزنند و در نهایت پودر شوند، چرا که جمع آوری آن‌ها غیر قانونی است یا این که صرفاً جست‌وجوی آن‌ها برای افراد علاقه‌مند هزینه‌بردار است. به‌ویژه با توجه به این که هیچ امیدی برای نگهداری آن‌ها در خانه خود ندارند یا اگر آن‌ها را به دولت تحویل دهند مبلغ چندانی بابت کشف به آن‌ها داده نمی‌شود.
یک مورد از پرونده‌های اخیر دادگاهی در اتریش مربوط به یک جوینده شهاب سنگ آلمانی بود که یک نمونه ۲.۸۴کیلوگرمی را در اتریش پیدا کرده بود. قاضی به نفع یابنده نمونه رأی خود را صادر کرد و اظهارات او چنین بود: «هیچ حق مالکیت زمینی برای اموالی که متعلق به خدا هستند وجود ندارد. ماده‌ای که ماورای زمینی است را نمی‌توان به عنوان دارایی مجلس اتریش دانست.»
فقط می‌توانیم امیدوار باشیم که در آینده دولت‌های بیشتری به اهمیت دادن اجازه برای جمع‌آوری شهاب‌سنگ‌ها، مالکیت و صادرات آن‌ها پی‌ببرند و درک کنند که با آزاد گذاشتن جویندگان شهابسنگ برای جمع‌آوری نمونه، شهاب‌سنگ‌های بیشتری کشف و در جهان توزیع می‌شوند. این خیلی بهتر از آن است که این گوهرهای آسمانی طعمه فرسایش عناصر طبیعی شوند و هیچ گاه کسی از وجود آن‌ها در سیاره زمین خبردار نشود.
در ایران قانون مشخصی درباره جمع آوری شهاب‌سنگ‌ها وجود ندارد و محدودیت‌ها بسیار اندک است؛ اما به طور کلی باید توجه داشت که برخی از قوانین بهره‌برداری از معادن شامل شهاب سنگ‌ها نیز خواهد بود.
منبع: روزنامه اطلاعات
دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.